NIJMEGEN - Música Temprana presenteert 23 december in Nijmegen de Misa Criolla. Naast het bekende werk Ariel Ramírez klinkt ook de Missa San Xavier van de Italiaanse componist Giovanni Battista Bassani. Het ensemble, onder leiding van Adrián Rodríguez Van der Spoel, is toonaangevend in het ontsluiten van Latijns-Amerikaanse barokmuziek. Voor Música Temprana is de verbinding van de Misa met een aantrekkelijke dwarsdoorsnede van Latijns-Amerikaans (oude) muziekstijlen het essentiële uitgangspunt van deze serie.

De Misa Criolla (1964) van de Argentijnse componist Ariel Ramírez (1921-2010) was de eerste van een nieuw muziekgenre: niet eerder bestond er een volwaardige Rooms-Katholieke mis gebaseerd op Latijns-Amerikaanse volksmuziek. Vóór 1964 had Ramírez nooit blijk gegeven van enige religieus-muzikale belangstelling. De aanleiding ervoor was dan ook onverwacht en opmerkelijk, én lag in Europa. In 1959 reisde de componist naar Duitsland waar hij twee nonnen leerde kennen die in de oorlog met risico voor eigen leven Joden redden uit de handen van de nazi's. Dat bracht hem op het idee ter ere van hen muziek voor een eenvoudige gebedsdienst te schrijven. Hij vroeg drie priesters de Latijnse mis voor hem in het Spaans te vertalen.

De mis is gebaseerd op traditionele Argentijnse ritmes, zoals de chacarera en de milonga pampeana. Maar Ramírez laat zich ook meeslepen door andere, minder zichtbare tradities, die uit de barok afkomstig zijn. Deze zitten verborgen in de ritmes en in het gebruik van instrumenten zoals het klavecimbel. Música Temprana gaat in haar interpretatie een stapje verder en maakt gebruik van een concessie die Ramírez zelf deed; hij veranderde voortdurend de instrumentatie en arrangementen naar gelang de situatie. Het ensemble gebruikt meer barokinstrumenten, zoals de dulciaan, het orgel en de viola da gamba, en benadrukt op deze manier de band met het verleden.

Het concert begint met de Missa San Xavier van de Italiaanse componist Giovanni Battista Bassani (c.1650-1716). Zijn missencollectie Acroama Missale (1709) belandde in het zog van de kolonisten in de Jezuïetenmissies in het grensgebied van het huidige Bolivia en Paraguay. Daar werd het door priesters én inheemsen gearrangeerd om te kunnen worden uitgevoerd met het aantal beschikbare musici en instrumenten. Hoewel Bassani's missen in instrumentatie en aantal stemmen daardoor kleiner werden en sommige maten daarbij ook sneuvelden, behielden de composities hun zeggingskracht. De Missa 1 van de Acroama werd hernoemd tot Missa San Xavier, naar de Jezuïetenheilige San Francisco Xavier. Tussen de missen van Bassani en Ramírez klinkt tijdens het concert een reeks barokke composities uit de Jezuïetenmissies en de Latijns-Amerikaanse kerken. Traditionele liederen zullen een brug slaan tussen de verschillende stijlen.

Uitvoerenden
Música Temprana o.l.v. Adrián Rodríguez Van der Spoel.
Solisten: Alaro Pinto Lyon & Adrián Rodríguez Van der Spoel.

Geworteld in Latijns-Amerika

Música Temprana verkent repertoire uit de renaissance en de barok, niet alleen in Latijns-Amerika, maar ook vanuit bronnen van het toenmalige Spaanse wereldrijk. Hiermee brengt het ensemble de muziekontwikkeling van Latijns-Amerika in kaart vanaf het moment dat de eerste conquistadores voet aan wal zetten in de Nieuwe Wereld tot en met de volwassenwording van de eigen barokmuziek op Latijns-Amerikaanse bodem. De musici van het ensemble zijn veelal geworteld in de Latijns-Amerikaanse cultuur en staan daarmee telkens weer garant voor temperamentvolle uitvoeringen.

Concertinfo:
23 december 2022
20.15 uur - 22.15 uur
De vereeniging Nijmegen