NIJMEGEN - Het is vrijdag even zoeken in de Molenstraatkerk in Nijmegen waar de Rechtspraak residentie houdt tijdens GrondFest, de doorstart van het Democratiefestival dat 3 jaar terug voor het eerst werd gehouden. Maar na wat kruip-door-sluip-door in smalle gangetjes is de pastorie gevonden. Daar gingen rechters op vrijdag 30 september en zaterdag 1 oktober in gesprek met bezoekers over hun vak. Door strafrechtcasussen te bespreken en een quiz te doen. Maar ook door hun rol in asielprocedures uit te leggen, zoals de Raad van State deed.

12.55 uur

De opzet van het festival is dit keer bescheiden. Waar 3 jaar terug nog een heus festivalterrein was opgezet, zijn de evenementen nu verspreid over bestaande locaties in het centrum van Nijmegen. In de pastorie met uitzicht op de binnentuin kijken raadsheer Rogier Sonneveldt en strafrechter Sarah Keijzer wat bezorgd naar de opkomst op de eerste dag. Rogier maakt van de nood een deugd: ‘Dit geeft ons een kans om het wat persoonlijker te maken.’ De ‘puur geïnteresseerde bezoeker’, een zelfbenoemde kritische burger en een student politicologie in het zaaltje stellen zich voor.

13.00 uur


Terwijl nog wat meer bezoekers binnendruppelen, leggen Sonneveldt en Keijzer uit welke rol het strafrecht speelt in het totaal van de Rechtspraak. ‘Zaken rondom Ridouan T. en Michael P. trekken natuurlijk de aandacht, maar het strafrecht beslaat maar zo’n 20% van het totaal aantal rechtszaken.’ Na wat uitleg is het tijd voor de casus. ‘Wie van jullie heeft wel eens een aanrijding gehad? De kritische burger steekt haar hand op. ‘En was u daar zelf schuldig aan,’ wil Sonneveldt weten. ‘De laatste keer wel ja’, bloost de vrouw. Dan wordt de groep een casus voorgelegd waarbij een man met zijn auto achter op een file is ingereden waarbij een vrouw verongelukte.

13.25 uur

Door meer informatie te geven over de achtergrond krijgen de bezoekers inzicht in de afwegingen van de rechter om wel of niet te straffen in deze waargebeurde zaak. De man was niet onder invloed, werd verblind door de laagstaande zon en de moeder van het slachtoffer heeft hem via een brief zijn daad vergeven. Sonneveldt legt uit welke aspecten in deze zaak belangrijk waren voor de rechter om tot zijn beslissing te komen, met instemmend geknik van het publiek. ‘De rechter kijkt naar de mate van schuld en of dat strafbaar is. Niemand gaat de deur uit met de gedachte die dag een dodelijk verkeersongeluk te veroorzaken. Dat maakt deze zaken vaak ook zo moeilijk.’

14.05 uur

Na het uiteenzetten van een volgende casus door Keijzer, een ernstige mishandeling bij het uitgaan, is het tijd voor een Rechtspraakquiz onder de enthousiaste begeleiding van teamvoorzitter communicatie Marlou Nijland van de rechtbank Gelderland.

De serieuzere toon van de eerdere zaken slaat af en toe om in hilariteit en twijfel bij vragen als ‘Mag je je eigen fiets terugstelen?’ (nee), ‘Mag een rechter zijn toga uitdoen als het warm is?’ (ja), of ‘Is wildplukken van planten en paddenstoelen toegestaan?’ (eigenlijk niet, maar het wordt gedoogd).

De uitkomsten (rood is nee, groen ja) leiden soms tot discussie met de aangeschoven raadsheer Joost Bartelds en rechter Maiti ter Hart (foto hierboven). Die leggen geduldig uit bij iedere vraag hoe het zit en waarom het bijvoorbeeld niet verstandig is je fiets terug te stelen. 'Beter toch de politie erbij halen,' adviseert Bartelds.

15.00 uur

Ook in de kerk aanwezig was een afvaardiging van de Raad van State. Staatsraad (rechter) Corinna Wissels en griffier Yvo Senden vertellen over de dilemma's waar zij tegenaan lopen in asielprocedures.


Een onderwerp dat op grote interesse kan rekenen, de inmiddels volle pastorie kan de toeloop nog net aan. Maar nog voor zij hun verhaal kunnen beginnen staat een gedrongen man op uit het publiek. 'Ja, ik wil graag iets weten over mijn zaak, over gezinshereniging. Mijn vrouw is in Jordanië, ziek en met kind en mag niet naar Nederland.' Nadat Corinna Wissels aangeeft daar niet op in te kunnen gaan probeert de man het nog 3 keer tevergeefs. 'We spreken met u na afloop hierover.'

16.00 uur

Als de zaal leegloopt spreekt Wissels nog even met de man om te zeggen dat zij echt niks kan doen aan deze situatie. 'Ik heb me daarna ook nog een tijdje ontfermd over deze man en heb vooral naar hem geluisterd' vertelt een van de aanwezige vrijwilligers hoofd communicatie rechtbank Oost-Brabant Ilse Westenenk. 'Deze man was echt wanhopig. Ook al kon ik niet echt iets voor hem betekenen, hij vond het fijn z'n verhaal kwijt te kunnen, zo zei hij me. 'Overigens ontspon zich zaterdag ook een discussie tijdens het onderdeel met de Hoge Raad. Dat is nu eenmaal iets wat kan gebeuren als je je zo openstelt.'

Het is precies dat wat deelname aan dit soort evenementen voor Westenenk absoluut de moeite waard maakt en energie geeft. Zeker de gesprekken na afloop. 'Het is volgens mij erg belangrijk dat wij ons gezicht laten zien buiten de rechtszaal en in gesprek gaan met deze in totaal 140 burgers die ons bezochten op GrondFest en meer van ons willen weten. Het was wat ons betreft zeker een geslaagde editie.'